Dlaczego sen jest ważny?

Dlaczego sen jest ważny dla organizmu?

Sen, zgodnie z definicją, jest stanem fizjologicznym, pojawiającym się spontanicznie i okresowo, polegającym na zniesieniu aktywności ruchowej i reakcji na bodźce. Dlaczego sen jest ważny? Ponieważ w trakcie nocnego odpoczynku w organizmie człowieka zachodzą bardzo ważne procesy życiowe, które w stanie czuwania są mniej intensywne.

Bez snu nie byłaby możliwa regeneracja ciała. Sen jest ważny także dla umysłu, ponieważ wspiera odporność psychiczną.

Należy jednak zaznaczyć, że aby sen spełniał swoje podstawowe funkcje, musi przebiegać prawidłowo, tzn. wiązać się z przesypianiem całej nocy, bez wybudzania się, ale także z bezproblemowym zasypianiem. Jedynie dobry sen zapewnia właściwefunkcjonowanie na gruncie fizycznym i psychicznym.

Senność i inne skutki braku snu

Krótkotrwały brak snu skutkuje sennością w ciągu dnia. Jeśli jednak problemy ze snem są długotrwałe, będzie to miało negatywne konsekwencja dla zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Wśród najczęstszych skutków braku snu wymienia się:

• drażliwość,
• problemy z koncentracją,
• mniejszą podatność na stres,
• mniejszą wydajność w ciągu dnia,
• zaburzenia odporności,
• nadwagę i otyłość,
• większą podatność na schorzenia sercowo-naczyniowe oraz metaboliczne.

Sen a zdrowie

Kto dobrze śpi, lepiej się czuje – tak w uproszczeniu można określić związek między snem a zdrowiem. Pragnąć opisać bardziej szczegółowo wpływ snu na organizm, warto w pierwszej kolejności przyjrzeć się zależności pomiędzy snem a odpornością.

Kiedy człowiek śpi, jego układ immunologiczny zaczyna aktywnie pracować. Skupia się między innymi na zwalczaniu patogenów. W czasie spania z organizmu usuwane są także szkodliwe produkty przemiany materii. Również gojenie ran przebiega sprawniej i szybciej podczas nocnego wypoczynku. Potwierdzają to badania kliniczne. Badacze z Uniwersytetu w Tybindze wykazali, że komórki T, ważne dla reakcji immunologicznej, działają gorzej, kiedy snu jest za mało.

Istnieje także związek pomiędzy snem a pamięcią. W ciągu dnia wspomnienia oraz zdobyte informacje są przechowywane w hipokampie (strukturze umieszczonej w płacie skroniowym kory mózgowej). W nocy natomiast zostają posortowane i przeniesione do kory nowej, czyli tej część kory mózgowej, która odpowiada za pamięć długotrwałą. Innymi słowy, aby wiedza zdobyta w ciągu dnia została utrwalona, potrzebny jest sen. Nie warto zatem zarywać nocy przed ważnym egzaminem. Potwierdzają to badania naukowców z Uniwersytetu Stanowego Teksasu w San Marcos prowadzone na 24- osobowej grupie kadetów Akademii Wojskowej USA i żołnierzy armii amerykańskiej z brygady Ironhorse. Badacze wykazali, że 24 godzinna deprywacja snu wpływa negatywnie na uwagę oraz znacząco spowalnia czas odpowiedzi na zadane pytania.

Sen a regeneracja skóry

Wiele jest prawdy w powiedzeniu, że sen to zdrowie. Należy jednak dodać, że nocny wypoczynek ma także niebagatelny wpływ na urodę. Podczas spania organizm wydziela hormon wzrostu (human growth hormone, HGH), który odpowiedzialny jest między innymi za tworzenie się nowych komórek skóry. O tym, że istnieje zależność pomiędzy snem a regeneracją skóry, można się przekonać, obserwując cerę po kilku nieprzespanych nocach. Skóra stanie się wówczas bledsza oraz pojawią się cienie pod oczami. Z kolei cera osób, które cieszą się zdrowymsnem, zwykle wygląda na świeżą i bardziej zregenerowaną.

Ile powinno się spać?

Wielu pacjentów zastanawia się, ile powinno się spać, aby cieszyć się dobrym samopoczuciem. Uważa się, że dorosły człowiek potrzebuje od 7 do 9 godzin snu na dobę, aby jego organizm mógł się w pełni zregenerować. Jednakże to, ile powinien trwać sen, jest uzależnione od wieku.

Niemowlęta potrzebują od 12 do 15 godzin snu, zaś osobom starszym (powyżej 65 roku życia) wystarczy 7-8 godzinny sen.

Należy przy tym zaznaczyć, że zapotrzebowanie na sen pozostaje kwestią indywidualną. Jedna osoba będzie potrzebować więcej snu, a inna mniej. Niewielkie odchylenia od norm nie powinny być powodem do niepokoju, pod warunkiem, że długość snu nie odbija się negatywnie na codziennym funkcjonowaniu.

Autor: Joanna Woźniak

1. Waldemar Szelenberger Neurobiologia snu, Pneumonologia i Alergologia Polska 2007, tom 75, supl. 1, strony 3–8.
2. Janusz Heitzman, Zaburzenia snu – przyczyna czy skutek depresji?, Psychiatria Polska 2009, tom XLIII, numer 5, strony 499–511.
3. https://www.focus.pl/artykul/ile-snu-potrzebujemy-sa-nowe-wytyczne [dostęp 19.12.2021 r.]
4. https://rupress.org/jem/article/216/3/517/120367/G-s-coupled-receptor-signaling-and-sleep-regulate
5. https://www.medizin.uni-tuebingen.de/de/das-klinikum/pressemeldungen/153
6. Trujillo, L., Kornguth, S., Schnyer, M. (2009). An ERP examination of the differential effects of sleep deprivation on exogenously cued and endogenously cued attention. Sleep, 32, strony 1285–1297.